مطالعۀ نقوش نمادین طلبِ باران و مفاهیم آن در ورنی‌های مغان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه باستان شناسی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه محقق اردبیلی، آذربایجان، ایران.

2 دکتری باستان شناسی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه محقق اردبیلی، آذربایجان، ایران.

10.22080/hpai.2024.4624

چکیده

گلیم‌های ورنی یکی از هنرهای اصیل و ارزشمند در میان عشایر شاهسون به شمار می‌آید. نقوش بسیاری بر روی این ورنی‌ها به اجرا در می‌آید که نشان‌دهندۀ ذوق و قریحۀ گلیم بافان عشایر است. برخی از این نقوش بیان­کنندۀ مفهومی نمادین از یک موضوع خاص هستند، ولی با این حال ممکن است خود آن­ها، از مفاهیم این نقوش آگاهی کامل نداشته باشند. نقوش ورنی‌های ایلات شاهسون آذربایجان، به صورت نمادین، نمایندۀ آمال و آروزهای این مردمان است. یکی از مهم‌ترین ویژگی این نقوش، اصالت آن­هاست؛ به گونه‌ای که سینه به سینه و از نسلی به نسل دیگر منتقل شده‌اند. در پژوهش حاضر، موضوع «طلب باران» در بین نقوش این ورنی‌ها مورد مطالعه قرار گرفته است.
آب روشن‌ترین سمبل حیات است و اشاره‌ای آشکار دارد به سرچشمۀ زندگی که در سرزمین‌های مختلف با توجه به شرایط اقلیمی و فرهنگی، از جنبه‌های خاص، مورد توجه و تأکید قرار گرفته است. گلیم‌های ورنی ایلات شاهسون را می‌توان یکی از کانون‌های تجلی نقش آب و باور و آرزوی طلب باران دانست. یکی از مهم‌ترین نقوشی که جلوه‌گر چنین باور است، نقوش گول‌ها (حوض‌ها) و مرغان گردن دراز شناور در آن است. در این پژوهش این نقوش و مفاهیم نمادین آن مورد بررسی قرار خواهد گرفت. با توجه به اینکه، اقتصاد معیشتی این اقوام مبتنی بر کوچ­روی و گله­داری بوده است، آب و موضوع طلب باران در میان آن­ها بسیار حائز اهمیت بوده و چنین درخواستی در گذر زمان به صورت نقوش نمادین بر روی گلیم‌های ورنی خود را نشان داده است.

کلیدواژه‌ها

تاریخ هنر ایران دوره اسلامی
دوره 1، شماره 1
شهریور 1402
صفحه 135-163

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار