تحلیلی بر ساختار معماری کوشک واقع در آب مروارید مهرشهر کرج، یادگاری از عصر پهلوی دوم

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانش آموخته ی دکتری باستان شناسی دوران اسلامی، موزه دار، موسسه فرهنگی موزه های بنیاد

10.22080/hpai.2024.26673.1005

چکیده

معماری منظر در اواخر سده‌های میانه و متأخر گونه‌ای متفاوت از معماری منظر را تجربه کرد. این گونه‌ی جدید، نقش آب در شکل‌گیری عناصر معماری به ویژه فضاهای مرتبط با آب در باغ‌هاست. بنابر اسناد و شواهد باستان‌شناختی گرچه باغ‌پردازی کهن ایرانی همواره با استفاده از جوی، آب، فواره، حوض‌ها و استخر براساس محوریت بنا شده است؛ اما نخستین نمونه‌های اوج تجلّی این الگوی معماری در دوران اسلامی در شبه‌قاره در دوره سلاطین مملوک به تقلید از معماری منظر برخی از معابد هندو شکل گرفته‌اند. می‌توان گفت هرچند الگوی معماری کوشک‌های واقع در آب شبه‌قاره از خانواده‌ی باغ‌های هندی-ایرانی بوده و به نوع مشابهی استفاده شده است. نوع زمین و استفاده از شیوه‌های هندی در مدیریت و ذخیره‌ی آب در منطقه شبه‌قاره، منظری را رقم زده است که ریشه در خاک هند دارد. اگرچه این باغ‌ها به لحاظ سبک، ایرانی هستند اما مزاج و طبعی بسیار هندی دارند. کوشک‌های واقع در آب در دوره گورکانیان فراگیر شد و در همین زمان به‌دلیل ارتباطات فرامنطقه‌ای که میان شبه‌قاره و ایران در دوره صفوی شکل گرفت این الگوی معماری به ایران وارد شد، اما به دلیل اینکه ایران در کمربند خشک زمین واقع شده و آب در جریان‌های سطحی کم است و یا اصلاً وجود ندارد

کلیدواژه‌ها

موضوعات