نگاهی به هنر و معماری محوطه تاریخی خِرْبَهُ الْمَفْجَر (اریحا - فلسطین) بر پایه نویافته های باستان شناسی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 معماری، دانشکده معماری دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران غرب

2 عضو هیات علمی دانشگاه بو علی سینا همدان

10.22080/hpai.2024.26863.1012

چکیده

به گواه آثار بر جای مانده و یافته‌های باستان‌شناسی بی شک اریحا (به انگلیسی Jericho) یکی از نخستین سکونتگاه‌های شهری جهان است که در کرانه باختری رود اردن و کشور فلسطین قرار گرفته است به گونه‌ای که این تداوم استقراری از دوران پیش از تاریخ تا کنون همچنان پابرجاست. در دوران اسلامی باتداوم سنت‌های معماری ساسانی و بیزانسی در شیوه معماری اموی در بخش شمالی کنونی این شهر، مجموعه ای با نام امروزی خِرْبَهُ الْمَفْجَر (Khirbat-al-Mafjar) یا کاخ هشام، همانند سرابی در دل کویر بنا می گردد که یکی از مهم‌ترین نمادهای فرهنگی و محوطه‌های باستان‌شناسی دوران متقدم اسلامی در فلسطین و یکی از به اصطلاح بیست قلعه صحرایی خاورمیانه است. بی شک یکی از شاخصه‌ها و ارزش‌های بی نظیر این محوطه دوران اسلامی هنر موزائیک به کار رفته در کفسازی فضاهای مختلف آن است، اگرچه سنت دیرینه موزائیک پیش از آن وجود داشته است، اما پیشه وران در این کاخ فصل دیگری از جلوه های زیبایی شناسی را با نقوش هندسی پیچیده و همچنین طرح های گیاهی ایجاد کردند.
در هر حال این مجموعه مشتمل بر عناصر ساختمانی اصلی چون کاخ، مسجد و حمام و همچنین دیگر اجزاء وابسته است. کاوشهای باستان شناسی در این محوطه باستان شناسی از سال 1933م. آغاز گشته و در سالهای اخیر همچنان ادامه دارد. بر این اساس این مقاله علاوه بر معرفی اجمالی ساختار معماری و فضایی این مجموعه، به بررسی تاریخچه کاوش‌های باستان‌شناسی در آن بالاخص آخرین یافته‌ها بر اساس گزارش‌های منتشر شده بر پایه بازخوانی و تحلیل این اسناد خواهد پرداخت.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

تاریخ هنر ایران دوره اسلامی
دوره 1، شماره 2
اسفند 1402
صفحه 125-147

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار