مزارها پرشمارترین سازه‌های دوران اسلامی در سطح شهرستان تربت‌جام هستند که به‌منظور گرامیداشت صوفیان بزرگی همچون شیخ احمد جامی برپا شده‌اند. این بناهای یادبود بر اساس مقتضیات فرهنگی، هنری و نیز بستر زمانی که در آن خلق شده‌اند دارای وجوه اشتراک و افتراقی هستند که می‌توان از این رهگذر به تفکیک آنها پرداخت. از نظر کالبدی این بناها به دو شکل روباز (حظیره/ آسمانه‌ای) و بسته (گنبدی) ساخته شده‌اند و از دو ویژگی مهم مقابر ایرانی، یعنی کانون‌محوری و اصالت فضایی برخوردار نیستند. افزون بر این چیدمان فضایی این مقابر نیز ویژگی‌های منحصربفردی دارد که کمتر به آنها توجه شده است. در مقابر روباز، قبر متوفی در فضایی باز قرار گرفته و مجموعه‌ای از بناها با محوریت خانقاه، در اطراف قبر به‌وجود آمده‌اند؛ در حالیکه در مقابر بسته، قبر متوفی در درون ایوان شرقی یک چهارتاقی که همانا خانقاه متوفی است، قرار داده شده است. نکته جالب توجه اینکه هر دو گونه در ارتباط تنگاتنگ با خانقاه‌ها بوده و قبر متوفی در کنار یا در داخل اینگونه از بناها قرار گرفته‌اند. با توجه به این ویژ‌گی‌ها، در پژوهش پیش رو تلاش شده است تا با استناد به قرائن تاریخی و شواهد معماری، ابتدا سازه‌های مشابه شناسایی و طبقه‌بندی شوند و سپس عوامل مؤثر بر شکل‌گیری سبک‌های موجود مورد واکاوی قرار گرفته و در نهایت نمونه‌های متأثر از این مقابر در سایر نقاط نیز معرفی شوند.
خدادوست, جواد, & ناخدایی, محمد. (1402). بررسی و تحلیل ساختاری مزارات دوران اسلامی در شهرستان تربت‌جام. تاریخ هنر ایران دوره اسلامی, 1(2), 269-289. doi: 10.22080/hpai.2024.26759.1011
MLA
جواد خدادوست; محمد ناخدایی. "بررسی و تحلیل ساختاری مزارات دوران اسلامی در شهرستان تربت‌جام". تاریخ هنر ایران دوره اسلامی, 1, 2, 1402, 269-289. doi: 10.22080/hpai.2024.26759.1011
HARVARD
خدادوست, جواد, ناخدایی, محمد. (1402). 'بررسی و تحلیل ساختاری مزارات دوران اسلامی در شهرستان تربت‌جام', تاریخ هنر ایران دوره اسلامی, 1(2), pp. 269-289. doi: 10.22080/hpai.2024.26759.1011
VANCOUVER
خدادوست, جواد, ناخدایی, محمد. بررسی و تحلیل ساختاری مزارات دوران اسلامی در شهرستان تربت‌جام. تاریخ هنر ایران دوره اسلامی, 1402; 1(2): 269-289. doi: 10.22080/hpai.2024.26759.1011
)